متعلقات و درجات ايمان/ راه تعمیق ایمان چیست

به گزارش خبرگزاری مهر، قرآن در باب متعلقات ايمان، مصداق هاي فراواني ذكر مي كند، ولي مي توان همه آنها را به توحيد و ايمان به خدا باز گرداند، يعني اعتقاد به نبوت، معاد، امامت، قرآن و كتب الهي پيشين و... از لوازم ايمان به خدا است.

چون خداوند رب انسان است و يكي از صفات او حكمت است، به اقتضاي ربوبيت و حكمت لازم است كه پيامبراني را براي هدايت انسانها بر انگيزد. بدين سان ايمان به خدا، ايمان به انبيا را در پي دارد. ايمان به كتب الهي و ملائكه و امامت از لوازم ايمان به رسالت است. از آنجا كه خداوند عادل و حكيم است، اقتضا مي كند كه پاداش و كيفر هر كس را متناسب با عمل او، بدو عطا كند و اين پاداش و كيفر جز در قيامت ممكن نيست. همچنين حكمت خدا اقتضا مي كند كه عالم منحصربه اين عالم مادي نباشد، بلكه غير از اين عالم مادي عالم ديگري به ميان آيد كه به دنبال اين عالم است.

قرآن در آيات متعددي متعلقات ايمان را بر شمرده است كه برخي از آنها عبارتند از؛ ايمان به خدا، ايمان به آخرت، ايمان به رسالت پيامبر اسلام و انبياي گذشته و ايمان به قرآن و كتب الهي پيشين، ايمان به ملائكه، ايمان به امامت، ايمان به عالم غيبت.

از ميان اين متعلقات، ايمان به خدا، ايمان به رسالت و ايمان به معاد از اهميت ويژه اي برخوردارند و اصول دين محسوب شده اند و ديگر متعلقات از لوازم اعتقاد به اين اصول اند و چنانكه بيان شد، همه از لوازم ايمان به خدايند. از همين رو است كه پيامبر(ص)مي فرمايد: بگوييد هيچ معبودي جز خداي يگانه نيست تا رستگار شويد.

يكي از متعلقات ايمان به عالم غيب است، اما عالم غيب چيست؟ عالم غيب عالم شهادت قرار دارد عالمي را كه ما از طريق حواس قابل درك مي كنيم،"عالم شهادت"يا محسوس" مي گويند،ولي عالم غيب از طريق حواس قابل درك نيست، بلكه بايد از طريق عقل يا شهود و رويت قلبي به وجود آن اعتقاد يافت. ايمان به عالم غيب در واقع جدا كننده نگرش ديني از الحادي و مادي گرايانه است. آدمي با تامل عقلاني و شهود قلبي مي تواند به اين عالم نفوذ يابد و از طريق عقل وجود برخي اوصاف آن را اثبات نمايد و از رهگذر رويت قلبي مي تواند بيشتردر اين عالم پيش رود. از همين رو است كه قرآن جايگاه ايمان را قلب آدمي دانسته است.

درجات ايمان

ايمان حقيقتي است داراي درجات مختلف و چنين نيست كه اهل ايمان در درجه ايمان يكسان باشند. هر چه ايمان فرد قوي تر باشد، ظرفيت وجودي او بيشتر بالا مي رود و سعادت بيشتري نصيب او مي گردد. بنابراين انسان بايد براي تقويت ايمان خويش بكوشد. مرتبه برتر ايمان آن است كه فرد به درجه عصمت مي رسد و هدفي جز رضايت خداوند ندارد از آنجا كه ايمان مبتني بر معرفت است و جلوه آن، عمل صالح است،چون معرفت مومن عميق ترگردد و عمل صالح او بيشتر شود ايمان او نيز استواري بيشتري مي گيرد.

متون مقدس اسلام به روشني از وجود مراتب مختلف ايمان سخن گفته اند. از آن جمله آيه 2 سوره انفال كه مي فرمايد؛ مومنان همان كساني هستند كه چون خدا ياد شود دلهايشان بترسد و چون آيات او بر آنان خوانده شود بر ايمانشان بيفزايد و بر پروردگارخود توكل مي كنند. و در سوره فتح آيه 4 مي فرمايد؛ او است آن كس كه در دلهاي مومنان آرامش را فرو فرستاد تا ايماني بر ايمان خود بيفزايد.

بنابر اين آيه، خداوند سكينه را كه به معناي آرامش و اطمينان خاطر است، بر قلب مومنان نازل مي فرمايد تا از شك و ترديد و وحشت در طوفان حوادث ثابت قدم شوند و از ايماني افزون تر نصيب برند.

روايات بزرگان معصوم(ع) نيز گواهي مي دهند كه ايمان داراي مراتب و درجات است. از آن جمله است روايتي كه امام صادق(ع) فرموده است؛ ايمان مانند نردباني است كه ده پله دارد و پله هاي آن يكي پس از ديگري پيموده مي شود.

بنابراین آدمي باید هر لحظه بكوشد تا ايمان خود را توانمندتر سازد که این امر با رعایت اصولی به دست می آید:

-در برابراو امر و نواهي خداوند تسليم محض گردد، نه آنكه به بر خي احكام ايمان آورد و به برخي ديگر كفر بورزد.

- به متعلقات ايمان، علم يابد و بر اين علم خويش پيوسته بيفزايد و دلايل متقن و روشني براي آن پيدا كند و اگر با شبهاتي مواجه است با دلايل روشن آنها را از ميان بردارد.

- به متعلقات ايمان بيشتر توجه كند و پيوسته به ياد خدا و قيامت باشد.

- بكوشد تا به لوازم ايمان پايبند باشد. اگر ايمان دارد كه خداوند ناظر اعمال و كردار آدمي است، در برابر چنين خدايي گناه نكند و اگر مي داند كه در قيامت، به همه كارهاي خوب و بد آدمي رسيدگي مي شود، پيوسته حساب روز قيامت را به ياد آورد تا نگذارد هواي نفس بر او غلبه كند و فرمان خدا را زيرپا بگذارد.